Welzijnscheck varkens

Om het risico op bijten in flanken, oren of staarten bij varkens te beoordelen, ontwikkelde de Producenten Organisatie Varkenshouderij (POV) samen met partners de welzijnscheck varkens. Deze werd 1 juli 2020 ingevoerd. Varkenshouders vullen jaarlijks de welzijnscheck in voor hun bedrijf. Zij krijgen zo zicht op hoeverre bijtgedrag op het bedrijf voorkomt. Tevens laat de welzijnscheck zien welke factoren op het bedrijf aanwezig zijn die het risico op bijtgedrag vergroten. 

Welzijnscheck varkens direct invullen?
Log hier in en ga aan de slag met een van de welzijnschecks. 

Op deze pagina vindt u meer achtergrondinformatie over de Nederlandse welzijnscheck varkens. Waarom zijn deze checks ingevoerd, wat is het belang ervan en wat wordt er van varkenshouders en hun adviseurs verwacht? Een beknopte toelichting staat in de flyer 'Welzijnscheck maakt welbevinden varkens aantoonbaar'. 

 

Bent u varkenshouder of adviseur en wilt u de welzijnschecks inzien of invullen? Dat kan. Klik hier en u komt terecht bij de inlog van de digitale welzijnscheck.
U kunt dezelfde inloggegevens gebruiken als bij de AVP-scan. Nog niet eerder de AVP-scan of de Welzijnscheck varkens ingevuld? Maak dan simpel een account aan.

Doel welzijnscheck

Volgens de huidige wetgeving (Besluit Houders van dieren en Besluit diergeneeskundigen) mogen staarten van varkens alleen onder strikte voorwaarden gecoupeerd worden. Bijvoorbeeld als er maatregelen getroffen zijn om bijtgedrag te voorkómen. Werken deze niet dan mag een dierenarts een attest schrijven. Alleen hiermee heeft een varkenshouder toestemming om staarten te couperen. 

Jaarlijkse risicobeoordeling 
De Europese Commissie heeft bepaald dat alle Europese lidstaten erop moeten toezien dat varkenshouders een risicobeoordeling uitvoeren om het risico op bijtgedrag bij varkens op hun bedrijf vast te stellen. Met de welzijnscheck voldoet Nederland aan deze verplichting.
In de IKB’s wordt een voorschrift opgenomen waarin staat dat varkenshouders jaarlijks een risicobeoordeling van alle diercategorieën opstellen. Op basis van de antwoorden in de welzijnscheck en het plan van aanpak kan een varkenshouder besluiten bij één of enkele tomen varkens met intacte staarten te houden.

 

In overleg met adviseurs
Varkenshouders hoeven deze beslissing niet alleen te nemen, maar kunnen advies vragen aan bijvoorbeeld de dierenarts en voervertegenwoordiger. Gezamenlijk kan het best beoordeeld worden of het verantwoord is om een begin te maken met het stoppen met couperen. Als op basis van alle informatie blijkt dat het op een bedrijf nog niet verantwoord is om te stoppen met couperen, kunnen varkenshouders eerst aan de slag met het plan van aanpak.

Welzijnscheck is hulpmiddel
Door de welzijnscheck in te vullen krijgen varkenshouders en erfbetreders inzicht in:

  • hoeverre bijtgedrag op een varkensbedrijf voorkomt; en
  • welke risicofactoren op het bedrijf aanwezig zijn die de kans op bijtgedrag vergroten.

De welzijnscheck helpt de varkenshouder en zijn adviseurs om bedrijfsspecifieke aanpassingen te doen die het dierenwelzijn en de diergezondheid verbeteren. Met de welzijnscheck kunnen varkenshouders verantwoord en stapsgewijs toewerken naar het houden van varkens met intacte staarten. 

Veelgestelde vragen

Welzijnscheck varkens

Wat is de welzijnscheck?

De welzijnscheck is een vragenlijst, waarin aandacht besteed wordt aan verschillende aspecten op een varkensbedrijf. Het gaat om algemene vragen en vragen over de risicofactoren voor bijtgedrag in het bijzonder. De welzijnscheck is er voor zuigende biggen, speenbiggen, opfokzeugen en vleesvarkens. Met de welzijnscheck krijgen varkenshouders en erfbetreders enerzijds inzicht in hoeverre bijtgedrag op een bedrijf voorkomt en anderzijds in hoeverre risicofactoren op het bedrijf aanwezig zijn die de kans op bijtgedrag vergroten.

Aanvullende informatie over de welzijnscheck vindt u hier.

Hoe is de welzijnscheck tot stand gekomen?

De welzijnscheck is ontwikkeld door de POV samen met partners. Wageningen UR heeft de uitvoering gedaan in nauwe samenwerking met varkenshouders, dierenartsen en voeradviseurs.
Bij de totstandkoming is gebruik gemaakt van alle tot nu toe bekende (wetenschappelijke) informatie over bijtgedrag en de risicofactoren hiervoor. Vervolgens zijn de vragenlijsten van de welzijnschecks getest door 40 varkenshouders. Op basis van de resultaten zijn de welzijnschecks aangepast aan de praktijkomstandigheden op varkensbedrijven.

Waarom moet een varkenshouder de welzijnscheck invullen?

De Europese Commissie heeft in 2016 aangegeven dat alle Europese lidstaten erop moeten toezien dat varkenshouders een risicobeoordeling gaan uitvoeren om het risico op bijtgedrag op hun bedrijf vast te stellen. Met de welzijnscheck voldoet Nederland aan deze verplichting. In de IKB’s wordt vanaf 1 juli 2020 een voorschrift opgenomen waarin staat dat varkenshouders uiterlijk 31 december 2020 de Welzijnscheck in moeten vullen.

Wat zijn de voordelen van de welzijnschecks voor een bedrijf?

De welzijnscheck besteedt aandacht aan een groot aantal aspecten van de bedrijfsvoering op een varkensbedrijf. Door de vragen gezamenlijk met de dierenarts en/of voeradviseur in te vullen, krijgt de varkenshouder inzicht in de sterke punten èn verbeterpunten op het eigen bedrijf. Op basis van de antwoorden kan de varkenshouder een plan van aanpak opstellen. Hierin benoemt hij of zij de benodigde aanpassingen die het dierwelzijn, diergezondheid en de algehele bedrijfsvoering verbeteren. 

Tenslotte kan de ondernemer met behulp van de aanpassingen stapsgewijs en verantwoord toewerken naar het houden van varkens met lange staarten.

Waar kan ik terecht als ik vragen of opmerkingen heb over de welzijnscheck?

U kunt voor al uw vragen contact opnemen met info@pov.nl. Geef aub in de mail duidelijk aan wat uw vraag of opmerking is, uw naam en telefoonnummer.

Wat te doen met de ingevulde welzijnschecks?

Jaarlijks wordt het invullen van de welzijnschecks gecontroleerd door de IKB-organisatie waarbij de varkenshouder is aangesloten.

Als de welzijnschecks zijn ingevuld, maakt de varkenshouder op basis van de antwoorden en adviezen een plan van aanpak. Niet verplicht, maar wel een belangrijke vervolgstap.
Het plan van aanpak beschrijft welke (management)aanpassingen een varkenshouder kan doen, waardoor het welzijn van de varkens verbetert en het risico op bijtgedrag vermindert. Ook voor het plan van aanpak geldt dat varkenshouders samen met hun adviseurs (dierenarts, voervertegenwoordiger etc.) bepalen welke aanpassingen op het bedrijf zinvol en uitvoerbaar zijn.

Welke rol speelt de welzijnscheck in een uiteindelijk verbod op het couperen van staarten?

De welzijnscheck is een hulpmiddel om de risico's voor bijtgedrag bij varkens inzichtelijk te maken. Wat is de invloed van klimaat, leefruimte, voer, hokverrijking en gedrag van de varkens op het wel of niet bijten in flanken, oren en staarten van hokgenoten. De antwoorden in de welzijjnscheck geven inzicht. Inzicht waarmee een varkenshouder kan besluiten aanpassingen door te voeren en daarmee het dierwelzijn, diergezondheid en algemeen bedrijfsresultaat te verbeteren.

Zijn de omstandigheden zo dat het bijtgedrag vermindert, dan kan een varkenshouder beslissen om bij één of enkele tomen de staarten niet meer te couperen. Dierwelzijn staat hierbij altijd voorop. Een varkenshouder neemt deze beslissing vaak niet alleen, maar betrekt daar zijn dierenarts en voervertegenwoordiger bij. Gezamenlijk beoordelen zij of het verantwoord is een begin te maken met het stoppen met couperen. Als op basis van alle informatie blijkt dat het nog niet verantwoord is om te stoppen met couperen, gaat de varkenshouder eerst aan de slag met het plan van aanpak.

Is Nederland het enige land waarin de welzijnscheck verplicht is?

Nee, de Europese Commissie heeft in 2016 aangegeven dat alle Europese lidstaten erop moeten toezien dat varkenshouders een risicobeoordeling uitvoeren om het risico op bijtgedrag op het bedrijf vast te stellen. In onder andere Denemarken, Duitsland en België is het invullen van een risicobeoordeling al verplicht.

Achtergronden

Het ontstaan van de welzijnscheck varkens heeft een al wat langere voorgeschiedenis. Het begon in juni 2013 met de Verklaring van Dalfsen. Varkenshouders, diverse bedrijven en organisaties in de varkenssector en de Dierenbescherming besloten gezamenlijk als werkgroep Krulstaart* het staartbijten op varkensbedrijven aan te pakken. Op basis van de aanbevelingen van de Werkgroep Krulstaart ambieerden LTO en NVV om stapsgewijs gedeeltelijk en - indien verantwoord - op de lange termijn geheel te stoppen met staarten couperen.

In de loop van de jaren is het thema verbreed naar bijtgedrag in het algemeen; het bijten in oren, staarten en flanken. In 2016 heeft de Europese Commissie aangegeven dat alle EU-lidstaten erop moeten toezien dat varkenshouders jaarlijks een risicobeoordeling bijtgedrag uitvoeren. Het doel van de risicobeoordeling is om verantwoord toe te werken naar het verder verbeteren van het dierenwelzijn en uiteindelijk het niet meer couperen van staarten.

Om invulling te geven aan deze opdracht heeft de werkgroep Krulstaart* het onderzoeksprogramma 'Intacte staarten' opgezet om ervaringen op te doen in de praktijk. Daarnaast heeft de Coalitie Vitale Varkenshouderij in 2019 het onderwerp 'Intacte staarten' opgenomen in het Programma Vitale Varkenshouderij. Op deze manier is het voorkómen van bijtgedrag en daarmee het realiseren van intacte staarten bij varkens een belangrijk actiepunt geworden. 

Het maakt de weg vrij om heel concreet invulling te geven aan de EU-opdracht: de Nederlandse varkenshouderij ontwikkelt een eigen welzijnscheck varkens. Varkenshouders, onderzoekers, dierenartsen en voeradviseurs zijn hierover uitgebreid geconsulteerd. Op 1 juli 2020 is de welzijnscheck officieel geïntroduceerd als onderdeel van de kwaliteitssystemen IKB Varken en IKB Nederland Varkens. Jaarlijks vullen varkenshouders een welzijnscheck in voor alle diercategorieën die op het bedrijf aanwezig zijn. In 2021 is de welzijnscheck geupdatet.

* De werkgroep Krulstaart bestond in 2013 uit LTO, Nederlandse Vakbond Varkenshouders (NVV), de Dierenbescherming, Coppens Diervoeding, Topigs Norsvin, Vakgroep Gezondheid van het Varken van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Diergeneeskunde (KNMvD), Vion Food Group, Departement Dierwetenschappen en Livestock Research van Wageningen Universiteit en Research (WUR) en het Ministerie van Economische Zaken.

 

 

Nieuws

POV lanceert Welzijnscheck 2.0   

De Welzijnscheck voor varkens, die vorig jaar juli beschikbaar kwam, is aangepast. Varkenshouders hebben adviezen aangedragen voor verbetering. De belangrijkste...

Lees verder

Met welzijnscheck stappen zetten in bedrijfsmanagement

'Probeer de welzijnscheck zo te bekijken dat hij bedrijfseffectief is. Er zijn altijd wel zaken op je bedrijf die beter kunnnen en het resultaat daarvan merk je direct in de pocket', zegt Mark...

Lees verder

Welzijnscheck varkens maakt welbevinden varkens aantoonbaar

Afnemers in binnen- en buitenland stellen hoge eisen aan het dierenwelzijn van varkens. Voor het aantoonbaar maken van een goed dierenwelzijn heeft de Producenten Organisatie Varkenshouderij de welzijnscheck...

Lees verder

Partners

De welzijnscheck varkens is ontwikkeld door de POV samen met de partners van de begeleidingscommissie Staarten. Wageningen UR heeft de uitvoering gedaan in nauwe samenwerking met varkenshouders, dierenartsen en voervertegenwoordigers.

De partners in de Begeleidingscommissie Staarten zijn de volgende: POV, Nevedi, COV, KNMvD, Vee&Logistiek Nederland, fokkerijorganisaties, Dierenbescherming en het Ministerie van LNV.